Yeşilay Türkiye’ye özel bir rehabilitasyon modeli geliştirdi. Amaç AMATEM’den çıkan bağımlıların normal bir yaşam sürebilmelerini sağlayacak süreçteki boşluğu doldurmak. İlki yıl sonu olmak üzere önümüzdeki yıllara yayılarak Türkiye genelinde 40 rehabilitasyon merkezi açılması planlanıyor.

Sibel Güneş

Türkiye’deki araştırmalar lise dönemindeki her 10 gençten birinin uyuşturucuyu denediğini gösteriyor. Son aylarda başta İstanbul olmak üzere kentin merkezinde ölü olarak bulunan uyuşturucu bağımlısı gençlerin sayısının artmasıyla gündeme taşınan bağımlılık sorunu için acil çözüm üretilmesi gerekiyor. Türkiye uyuşturucudan ölümlerde Avrupa birincisi.

AMATEM’e başvuran bağımlılar üzerinde Sağlık Bakanlığı’nın yaptığı araştırmalara göre bağımlıların yüzde 47’si 15-24 yaş grubunda yer alıyor. İlk madde kullanım yaşı ise 20. Bağımlıların yüzde 66’sı işsiz. Aylık geliri ise 500 TL. Bağımlıların yüzde 96’sı aileleriyle yaşıyor. Uyuşturucuya başlama nedeni olarak yüzde 38 ile aile ve sosyal çevre ön plana çıkıyor.

BAĞIMLILIK SADECE AMATEM’LERLE ÇÖZÜLEMEZ

Bağımlılığın ülke genelindeki 5 AMATEM ile çözülemeyecek kadar çok boyutlu bir sorun olduğuna dikkat çekiliyor. Sigara ve alkol bağımlığı konusundaki çalışmaları ve mesajlarıyla bilinen Yeşilay’a göre sorunun çözümündeki en önemli eksiklik rehabilitasyon merkezlerinin olmaması.

TEDAVİ EDİLMEYEN BAĞIMLININ MALİYETİ 18 KAT ARTIYOR

İngiltere, Belçika, Portekiz, Amerika Birleşik Devletleri ve Güney Afrika gibi 5 kıtadan 20 ülkenin incelenmesiyle Türkiye’ye özel bir rehabilitasyon modeli geliştirildiğini belirten Yeşilay Genel Müdürü Savaş Yılmaz  tedavi edilmeyen bir bağımlının ülke ekonomisine  18 kat maliyet oluşturduğunu belirtiyor.

Genel Müdür Savaş Yılmaz, Yeşilay olarak ilki İstanbul olmak üzere ülke genelinde AMATEM’den sonraki süreci yönetecek, bağımlıyı normal hayata taşıyacak, iş bulmasını sağlayacak 40 rehabilitasyon merkezi açmayı planladıklarını belirtiyor ve ekliyor:

“Tıbbi tedavi sonrası herhangi bir destek olmadan aynı sosyal çevreye dönen birey tekrar aynı ortama yani bağımlılık döngüsüne giriyor. Burada asıl çözülmesi gereken konu AMATEM ve ÇEMATEM’de maddeden arındıktan sonra kişiye psikolojik danışmanlık, terapi ve rehabilitasyon desteğinin verilmesi, kişinin yaşam becerilerinin geliştirilmesi, mesleki olarak yetkinliklerinin artırılması ve böylece sosyal hayata tekrardan kazandırılmasıdır.  Rehabilitasyon modelimiz de bunu amaçlıyor. Bu merkezlerle tedavi başarı oranı büyük oranda artacak. Uyuşturucu bağımlısının uçtan uca tedavisi ve sosyal hayata kazandırılması, ancak entegre çalışan bir ekosistemle mümkündür.”

26 ilde açılması planlanan 40 merkezin 160 milyon liralık bir maliyetle tamamlanabileceği belirtiliyor.

REHABİLİTASYON MERKEZLERİNİN BAŞARI ORANI YÜZDE 84

Portekiz ve İngiltere’deki rehabilitasyon merkezlerinin bir yıla yayılan destek programlarından mezun olan bağımlıların normal yaşama katılma oranlarının yüzde 84 olduğunu vurgulayan Savaş Yılmaz, sözlerini şöyle sürdürüyor:

“Kuracağımız merkezlerde rehabilitasyon sürecinin yönetilebilmesi için devlet desteği şart. Her birinde 40 kişinin kalacağı 40 merkez olacak. Bu merkezlerde kalacak her bir bağımlı için kişi başına Sağlık Uygulama Tebliği’nden 160-200 TL’lik bir destek sağlanmasıyla bu süreç başarıyla sürdürülebilir. Ekosistem dediğimiz şey aslında bir merkezin, bir uygulamanın çalışması ve yaşaması için gerekli bütün enstrümanlardır. Bu model de bir ekosistemdir. Bunun içinde mevzuat, ruhsatlandırma koşulları, finansman, ne tür teşviklerin verileceği, geri ödemesinin nasıl olacağı ve sürdürülebilir bir ekonomik modele nasıl kavuşturulacağı konuları var” dedi. İlgili bakanlıklarla birlikte geliştirilen ekosistemin uygulamaya konması için çalışmaları sürdürdüklerini bildiren Yılmaz, “İnanıyoruz ki kamunun sahiplenmesi ile çok kısa sürede rehabilitasyon sistemi hayata geçirilecek” diyor.

REHABİLİTASYON MERKEZLERİ İÇİN AHİLİK MODELİNDEN ESİNLENİLDİ

Rehabilitasyon merkezlerinde Ahilik geleneğinden de esinlenilerek çırak usta ilişkisini de andıran ilişki ağıyla bağımlıların ortalama 12 ay içinde normal yaşama geçişlerini sağlayacak bir rehabilitasyon programının sürdürülmesi planlanıyor.

BAĞIMLILIK MERKEZLERİNİN STANDARTLARI ORTAK DEĞİL

Türkiye genelinde bağımlılık tedavisi görenlerin, özel sektörün açtığı bir kısmı da merdiven altı olarak tanımlanan birçok merkez bulunuyor. Ama bu merkezlerin akreditasyona tabi olmamaları, sonuçlarının kontrol edilememesi birçok sorunu da birlikte getiriyor.

Genel Müdür Savaş Yılmaz, “Bu merkezlerde birçok aile çok yüksek bedeller ödeyerek çocuklarını tedavi ettirmeye çalışıyor. Ancak istenilen sonuçların elde edilebildiğini söylemek mümkün değil. Başta Sağlık Bakanlığı olmak üzere bakanlıkların desteğiyle biz bu 40 merkezi yaşama geçirmeyi planlıyoruz. Biz sadece bağımlılıkla uğraşan bir kurumuz. O yüzden Türkiye’ye özel bir bu modeli 2018 yılında yaşama geçirmek için çalışacağız” diyor.